پمپ روغن یا همان اویل پمپ، قلب زنده‌ی موتور خودرواست که، در بلوک سیلندر جای می‌گیرد و وظیفه‌ای حیاتی بر عهده دارد. همچنان که خودرو در حرکت است و موتور به شدت فعال، این پمپ بی‌صدا و بی‌وقفه به اجرای وظیفه‌هایش می‌پردازد. بدون اویل پمپ، موتور محکوم به انفجار و ایجاد گرما و اصطکاک خواهد بود، اما با حضوراین قطعه کوچک اما بسیار حیاتی، تأمین و توزیع روغن به قطعات موتور تضمین می‌شود. این جریان سیال به تخلیه حرارت و کاهش اصطکاک کمک می‌کند و عمر طولانی‌تر و عملکرد بهینه موتور را تضمین می‌کند. در این مقاله، به نقش بزرگ پمپ روغن در موتور خودرو خواهیم پرداخت.
وظیفه اویل پمپ:
- تأمین روغن به موتور
- کاهش اصطکاک‌ها
- جلوگیری از سایش و ساییدگی
- خنک‌کاری
- جلوگیری از ارتعاشات
- تمیزکاری قطعات
- عایق‌بندی رینگ‌های پیستون
عملکرد اویل پمپ به عنوان یکی از عناصر حیاتی در عملکرد موتور خودرو بسیار مهم است و در صورت نقص یا مشکل درآن، موتور ممکن است آسیب ببیند و به مشکلات جدی برخورد کند. اما به طور کلی اگر بخواهیم بگوییم وظیفه اصلی پمپ روغن (اویل پمپ) در یک موتور خودرو تأمین و توزیع روغن موتور به اجزای مختلف موتورخودرو است.
تأمین روغن به موتور:
پمپ روغن از مخزن روغن که در خودرو واقع شده است، روغن را جذب می‌کند و به سیستم موتور تأمین می‌کند. این عملکرد ضروری است تا موتور همیشه از روغن کافی برخوردار باشد.
کاهش اصطکاک‌ها:
با کاهش اصطکاک بین قطعات موتور، پمپ روغن موتور نقش حیاتی در کاهش هدررفت انرژی دارد. اصطکاک میان اجزای متحرک موتور، منجر به اتلاف انرژی به صورت گرما می‌شود که پمپ روغن از این اتلاف انرژی جلوگیری می‌کند.
جلوگیری از سایش و ساییدگی:
روغن موتور به عنوان یک عامل روانکاری به سطوح مختلف موتور می‌ریزد و در پیشگیری از ساییدگی و سایش قطعات موتور مؤثر است.
خنک‌کاری:
روغن موتور علاوه بر عملکرد خنک‌کنندگی قطعات موتور، به حفظ دمای موتور کمک می‌کند. این روغن حرارت تولید شده در موتور را جذب کرده و سپس آن را تخلیه می‌کند، این کار به جلوگیری از افزایش دمای موتور و سوختن موتور کمک می‌کند
جلوگیری از ارتعاشات:
پمپ روغن با دفع ضربات و ارتعاشات موتور به وسیله خاصیت هیدرولیکی روغن، به جلوگیری از ارتعاشات ناخواسته موتور کمک می‌کند.
تمیزکاری قطعات:
روغن موتور به تمیزکاری قطعات موتور و جلوگیری از تجمع آلودگی‌ها کمک می‌کند. این آلودگی‌ها توسط روغن جذب شده و سپس از طریق فیلتر روغن حذف می‌شوند.
عایق‌بندی رینگ‌های پیستون:
به حفظ عایق‌بندی رینگ‌های پیستون کمک می‌کند و از نشت گازهای درون سیلندر جلوگیری می‌کند.
اویل پمپ چه اجزایی دارد؟
محفظه:
محفظه بیرونی است که اجزای داخلی پمپ را محیطی ایمن فراهم می‌آورد تا از آسیب و خطرات خارجی در برابر پمپ محافظت کند.
چرخ دنده‌ها یا روتورها:
این بخش‌ها به عنوان موتور اصلی پمپ عمل می‌کنند و وظیفه کشیدن روغن از محفظه و افزایش فشار آن را بر عهده دارند. با چرخش درون محفظه پمپ، روغن به پمپ جذب شده و با فشار بیشتری فشرده می‌شود.
لوله مکش:
این لوله از پمپ روغن تا سینی روغن به موتور امتداد دارد و وظیفه کشش روغن از سینی روغن را داراست. این لوله روغن را از پایین سینی برمی‌دارد و به پمپ هدایت می‌کند تا گردش بهتری داشته باشد.
سوپاپ کاهش فشار:
این سوپاپ به تنظیم فشار روغن در داخل موتور کمک می‌کند. اگر فشار روغن زیاد شود، سوپاپ باز می‌شود تا فشار اضافی را کاهش دهد و از آسیب به پمپ و قطعات دیگر جلوگیری کند.
دریچه فیلتر روغن:
برخی از پمپ‌ها دارای دریچه فیلتر روغن هستند که به فیلتر روغن اجازه می‌دهد در صورت گرفتگی آن، روغن را از آن عبور دهد. این مکانیسم اطمینان حاصل می‌کند که روغن از داخل موتور و فیلترهای مسدود شده عبور کند.
فیلتر روغن:
برخی از پمپ‌ها دارای محل نصب یا اتصال برای فیلتر روغن هستند. این اتصال امکان عبور روغن از فیلتر قبل از ورود به پمپ را فراهم می‌کند و فشار روغن را افزایش می‌دهد.
میل لنگ:
پمپ روغن با توجه به طراحی موتور، توسط میل لنگ موتور یا تسمه تایم به حرکت درآمده و عملکرد چرخشی لازم برای کارکرد پمپ را ایجاد می‌کند.
پوسته و واشر:
این عناصر آب‌بندی مختلفی دارند و از نشت روغن از پمپ و اتصالات جلوگیری می‌کنند. آنها تأمین می‌کنند که روغن با فشار مناسب از مسیرهای مورد نظر خود جریان یابد و به مناطق ناخواسته نرود.
گذرگاه روغن:
در داخل این قطعه، گذرگاه‌ها و کانال‌هایی وجود دارند که روغن را به سمت فشار هدایت می‌کنند. این گذرگاه‌ها از جریان روغن از طریق پمپ و داخل موتور نظارت می‌کنند.
انواع پمپ روغن
پمپ‌های روغن، از نظر نوع و ساختار، می‌توانند متنوع باشند و بسته به نوع موتور و سیستم روغنکاری خودرو متغیر باشند.
پمپ‌های روغن دنده‌ای (Gear Pumps):
استفاده می‌کند. این نوع پمپ روغن از دو دنده متقاطع تشکیل شده است که به یکدیگر متصل هستند و با چرخش به توان می‌دهند. وظیفه اصلی این دو دنده، کشیدن روغن از محفظه پمپ و ایجاد فشار در آن است.
هنگامی که دنده‌ها به یکدیگر متصل می‌شوند و چرخش می‌دهند، روغن از محفظه پمپ جذب می‌شود و سپس با ایجاد فشار بیشتر توسط دنده‌ها، به سیستم روغنکاری موتور ارسال می‌شود. این نوع معمولاً در موتورهای کوچک و متوسط مورد استفاده قرار می‌گیرد.
پمپ روغن دنده‌ای به خوبی عملکرد می‌کند و برای تأمین روغن به قسمت‌های مختلف موتور بسیار مؤثر است. این پمپ‌ها در سیستم‌های روغنکاری خودروها از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند و وظیفه حفظ و توزیع مناسب روغن را ایفا می‌کنند تا موتور به خوبی عمل کند و از آسیب‌های ناشی از انقطاع روغن جلوگیری شود.
پمپ روغن روتوری (Rotor Pumps):
این نوع پمپ‌ها از یک روتور چرخشی برای جابه‌جایی روغن استفاده می‌کنند. روتور به دور محور مرکزی می‌چرخد و روغن را به قسمت‌های مختلف منتقل می‌کند. پمپ‌های روتوری عمدتاً در موتورهای بزرگ‌تر و سیستم‌های روغنکاری پیشرفته‌تر به‌کار می‌روند.
پمپ روغن پیستونی یا سوزنی
پمپ روغن پیستونی از پیستون‌ها برای ایجاد جریان و فشار روغن در موتور یا سیستم روغن کاری خودرو استفاده می‌کند. این نوع پمپ روغن معمولاً در موتورهای خودروهای سبک تا متوسط استفاده می‌شود.
عملکرد اصلی پمپ روغن پیستونی به این صورت است که یک یا چند پیستون در داخل محفظه پمپ حرکت می‌کنند. این پیستون‌ها به طور متناوب به داخل و به بیرون حرکت کرده و روغن را از محفظه پمپ جذب می‌کنند و سپس با ایجاد فشار بر روی روغن، آن را به سمت سیستم روغنکاری موتور ارسال می‌کنند. این پمپ عمدتاً در موتورهای با سیلندرهای چهار زمانه که در خودروهای معمولی یافت می‌شوند.
علائم خرابی پمپ روغن
خرابی پمپ روغن در خودرو می‌تواند به مشکلات جدی در عملکرد موتور و حتی به آسیب دائمی موتور منجر شود. بنابراین، شناخت علائم خرابی پمپ روغن بسیار مهم است تا در صورت لزوم به تعمیرات آن بپردازید. این علائم ممکن است عبارت باشند از:
فشار کم روغن:
اگر فشار روغن در موتور کاهش یابد، علامت روغن بر روی داشبرد ماشین به شما اطلاع می‌دهد. اگر این نشانه در طول رانندگی روشن شود یا چند ثانیه روشن بماند، این ممکن است نشانگر خرابی پمپ روغن باشد.
صداهای غیرعادی:
اگر هنگام رانندگی صداهای غیرعادیی مثل صدای زنگ زدن، زنگوله، یا وزوز وجود داشته باشد، این ممکن است نشانه خرابی پمپ روغن باشد. این صداها معمولاً به علت کاهش فشار روغن ناشی از خرابی پمپ ایجاد می‌شوند.
درجه حرارت بالا:
اگر دمای موتور بالاتر از حد عادی باشد، این ممکن است نشانه از عدم توزیع مناسب روغن موتور باشد. پمپ روغن خراب ممکن است عملکرد خنک‌کننده روغن را تحت تأثیر قرار دهد و به افزایش دما منجر شود.
دود از اگزوز:
اگر بوی سوختن از اگزوز به مشام برسد یا دود سیاه خروجی اگزوز شود، این ممکن است نشانه از عدم توزیع مناسب روغن باشد.
کاهش عملکرد موتور:
اگر موتور به طور قابل توجهی کاهش عملکرد داشته باشد و توانایی انجام وظایف خود را نداشته باشد، این ممکن است نشانه از عدم تأمین کافی روغن به قطعات موتور باشد.
لرزش‌های غیرعادی:
اگر موتور لرزش‌های غیرعادی داشته باشد، این ممکن است نشانه عدم توزیع روغن مناسب باشد.
در صورت مشاهده هر یک از این علائم، بهترین کار این است که فوراً خودرو را به یک مکانیک متخصص ببرید تا عیب یا خرابی پمپ روغن تشخیص داده و تعمیر شود تا از خسارت جدی به موتور جلوگیری شود.
منبع:
